این روزها بحث درمورد شیوع ویروس جدید کرونا بالا گرفته است و متاسفانه کشور ما نیز از حمله ی این ویروس در امان نبوده است.
می‌توان استرس را در چهره ی تک تک دوستان و آشنایان مشاهده کرد.
ترس از ابتلا به این ویروس و از دست دادن جان خود یا عزیزان مان لحظه ای دست از سر ما بر نمی دارد.
و از آنجا که درمان مشخصی برای آن کشف نشده است، بیشتر و بیشتر فکر ما را درگیر خود می‌کند.
حتما بسیاری از شما از طریق سایت‌ها و پایگاه‌های خبری گوناگون کم و بیش اطلاعاتی درمورد نحوه‌ی عملکرد این ویروس به دست آورده‌اید.
پس می‌دانید که این ویروس بیشتر برای افرادی که دارای ضعف در سیستم ایمنی خود هستند، خطرناک است.
اما آیا می دانید کارکرد سیستم ایمنی ما به چه صورت است و چه عواملی روی تضعیف آن اثر گذارند؟
آنچه در این مقاله می خوانیم…

• ۱- عملکرد سیستم ایمنی
• ۲- نقش استرس در تضعیف سیستم ایمنی بدن
• ۳- راهکارهای مدیریت استرس در مواجهه با بیماری کرونا
• ۴- کلام آخر درباره کرونا و استرس

۱- عملکرد سیستم ایمنی

سیستم ایمنی سیستم دفاعی بدن انسان است که سلول ها و مولکول های خودی را از میکروب ها و ویروس ها شناسایی می کند و با نابود یا غیرفعال کردن آنها از بدن محافظت می‌کند.
بدن ما به دو روش غیر اختصاصی و اختصاصی از ما در برابر حمله‌ی عوامل بیماری‌زا محافظت می‌کند.
سیستم دفاعی غیراختصاصی بدن که در اولین خط دفاعی خود از پوست، لایه‌های مخاطی، آنزیم لینوزیم و در دومین خط دفاع از پاسخ التهاب، پاسخ دمایی و گلبول‌های سفید برای دفاع از بدن کمک می‌گیرد، در برابر تمامی عوامل بیگانه به یک شکل عمل می‌کند و تفاوت چندانی بین عوامل بیماری‌زا قائل نمی‌شود.

التهاب

پاسخ التهاب که بیشتر درمورد زخم‌‌ها کاربرد دارد با ترشح هیستامین و افزایش قطر رگ‌های خونی محل زخم و همچنین فراخواندن گلبول‌های سفید، با عوامل بیماری‌زای موجود در محل مبارزه می‌کند و به همین دلیل محل زخم ملتهب و دچار افزایش دما می‌شود.

دما

در پاسخ دما نیز بدن با افزایش دما و ایجاد تب منجر به از بین بردن عوامل بیماری‌زا می‌شود.
چرا که بسیاری از باکتری‌ها و ویرو‌س‌ها توانایی زنده ماندن در دمای بالا را ندارند.

دفاع اختصاصی

اما سیستم دفاعی ما که همیشه برای محافظت از ما آماده است به همین سیستم اکتفا نمی‌کند و برای از بین بردن عوامل بیماری‌زایی که از سیستم قبلی جان سالم به در برده‌اند، از نوعی سیستم دفاعی خاص به نام دفاع اختصاصی استفاده می‌کند.

در این سیستم دفاعی نوع خاصی از گلبول‌های سفید که با نام لنفوسیت‌ها شناخته می‌شوند، ویروس‌ها و میکروب‌ها را از بین می‌برند.
لنفوسیت‌ها که در دسته‌ی سلول‌های بنیادین قرار می‌گیرند، در مغز استخوان تولید می‌شوند و هر یک از آنها به‌طور کاملا اختصاصی با نوع خاصی از عوامل بیماری‌زا مبارزه می‌کنند.

لنفوسیت ها

لنفوسیت‌ها معمولا به دو گروه لنفوسیت‌های B و T تقسیم‌بندی می‌شوند.
لنفوسیت‌های گروه B که در مغز استخوان فعالیت می‌کنند، نقش بسیار چشم‌گیری در ایجاد ایمنی هورمونال در بدن دارند.
ایمنی هورمونال که یکی از خطوط دفاع اختصاصی در بدن است به‌طور اختصاصی به از بین بردن ویروس‌ها و باکتری‌های موجود در مایعات بدن می‌پردازد.

طی این سیستم مبارزه، لنفوسیت‌های B برای اولین بار به عامل بیماری‌زا متصل می‌شوند و پس از رشد کافی تقسیم و تبدیل به پلاسموسیت و سلول‌های B خاطره می‌شوند.
پلاسموسیت‌ها با دزدیدن مشخصات ژنتیکی عامل بیماری‌زا، پادتن‌هایی ترشح می‌کنند که با حل شدن در خون به آنتی‌ژن یا همان غشای عامل بیماری‌ متصل می‌شوند و آنها را از بین می‌برند.
سلول‌های خاطره نیز با به‌خاطر سپردن ماهیت و ساختار عامل بیماری‌زا، در بدن به‌صورت آماده‌باش در می‌آیند تا در صورت حمله‌ی مجدد آن عامل بیماری‌زای خاص با قدرت بیشتری به آن حمله کنند.
لنفوسیت‌های T نیز ایمنی سلولی بدن را تامین می‌کنند و با حمله به ویروس‌های آلوده شده توسط ویروس‌ها یا باکتری‌‌ها آنها را از بین می‌برند.

این بخش از سیستم دفاعی بدن انسان بسیار غیرقابل کنترل و خودکار به نظر می‌رسد، اما سیستم دیگری نیز برای محافظت از بدن و افزایش قدرت سیستم ایمنی وجود دارد که کاملا توسط ما قابل کنترل است.
نحوه‌ی برخورد ما با استرس و همچنین توجه به سلامت عمومی سیستم ایمنی یکی از روش‌های دفاعی قابل کنترل ما در برابر بیماری‌هاست!

۲- نقش استرس در تضعیف سیستم ایمنی بدن

رها شدن در چنگال استرس و عدم مقابله با آن، بدن ما را درگیر یک جنگ هورمونی دائمی خواهد کرد که می‌تواند به بروز مشکلات حادی برای سلامتی ما منجر شود.
چرا که مغز و سیستم ایمنی ما در ارتباط مداوم با یکدیگر قرار دارند و کوچکترین مزاحمتی از طرف استرس یا بیماری‌‌های جسمانی می‌تواند تعادل این ارتباط بسیار حساس را برهم بزند.

استرس بدن ما را در برابر انواع بیماری‌‌ها آسیب‌پذیر می‌کند.
چرا که مغز پس از تشخیص عامل استرس‌زا، سیگنال‌هایی دفاعی به غدد درون ریز ارسال می‌کند تا بدن را برای مبارزه با این فشار ذهنی آماده کند.
غدد درون ریز ما نیز به منظور آماده‌سازی بدن در برابر شرایط سخت پیش‌ رو، هورمون‌های بسیاری را آزاد می‌کند که برخی از آنها قادر به سرکوب سیستم ایمنی ما در بلند مدت هستند.

کورتیزول

یکی از این هورمون‌های آزاد شده توسط غدد درون‌ریز، کورتیزول نام دارد که در طولانی مدت می‌تواند در کنار سایر عوامل منجر به سرکوب پاسخ التهابی، کاهش سطح گلبول‌های سفید و سلول‌های کشنده‌ی سرطان یا همان لنفوسیت‌‌های T شود.
این اتفاق می‌تواند به‌راحتی منجر به رشد و تکثیر سلول‌های سرطانی و همچنین افزایش عفونت‌های میکروبی و باکتریایی و نابودی غشاهای سلولی شود.

بسیاری از متخصصان در زمینه‌های پزشکی و روان‌پزشکی بر این باورند که استرس عامل اصلی ابتلا به ۹۰٪ از انواع بیماری‌های جسمانی در افراد است که سطان و بیماری‌های قلبی و عروقی جزو این دسته از بیماری‌ها هستند.

آزمون مدیریت استرس ! شما چقدر در کنترل استرس خود مهارت دارید؟ برای انجام این تست کلیک کنید!

۳- راهکارهای مدیریت استرس در مواجهه با بیماری کرونا

حتما تا اینجا متوجه شده‌اید که استرس ناشی از فکر کردن به کرونا ویروس می‌تواند با تضعیف سیستم ایمنی‌تان، بدن شما را آماده‌ی پذیرش این ویروس نماید؟!
استرس‌ها قادر به انباشته شدن در ذهن هستند و کوچکترین ترس‌ها و ناراحتی‌های روزانه می‌توانند با انباشته شدن روی یکدیگر تبدیل به فاجعه‌ای بزرگ شوند!
چرا که رفع نشدن استرس موجب ترشح مداوم هورمون کورتیزول در بدن می‌شود و ترشح طولانی مدت این هورمون سیستم ایمنی را با مشکل مواجه می‌کند.
برای مقابله با این استرس‌ شما می‌توانید چندین روش‌ را برای کنترل ذهن خود و رهایی از این استرس کشنده امتحان کنید:

• مثبت‌اندیشی

تحقیقات نشان داده‌اند افرادی که در برابر بیماری‌ها مثبت بودند و مطمئن بودند که به آن مبتلا نمی‌شوند یا درصورت ابتلا از پس بیماری برمی‌آیند، در مقایسه با افرادی که تحت شرایط مشابه جسمانی قرار داشتند، موفق‌تر عمل کرده‌اند.
طبق همین مشاهدات مشخص شد که اضطراب، کینه‌جویی و افکار منفی توانایی بالایی در تضعیف سیستم ایمنی بدن انسان دارند.

• اصلاح رفتار

گاها با ایجاد چند تغییر در نحوه‌ی عملکرد روزانه می‌توانید بر استرس شدید خود نسبت یه یک موضوع غلبه کنید.
مثلا می‌توانید طبق توصیه‌های بهداشتی روزی چند مرتبه و هر مرتبه به مدت ۲۰ ثانیه دستان خود را با آب و مواد شوینده شست‌وشو دهید.
پس از دست زدن به سطوح مختلف حتما آنها را بشویید یا از ژل ضدعفونی کننده برای تمیز کردن دستان‌تان کمک بگیرید و … .

• تمرینات آرامش‌بخش

شما می‌توانید با انجام تمرینات آرامش‌بخشی همچون مدیتیشن یا تخیل هدایت‌شده، ارتباط بی مغز و جسم خود را تقویت کنید.
به این ترتیب شما می‌توانید موضوع استرس‌زای خود را به بخشی طبیعی از زندگی خود بدل کنید.
به این ترتیب تفکر قدرتمند شما می‌تواند از این حربه به عنوان سپری در برابر بیماری‌های جسمانی استفاده کند.
پس تصور کنید که ویروس کرونا نیز همچون تمامی ویروس‌ها دوره‌‌ای گذرا دارد و نمی‌تواند به شما آسیبی وارد نماید.

• دریافت حمایت روحی

تحقیقات نشان داده‌اند که داشتن حمایت روحی از جانب سایر اطرافیان می‌تواند کمک شایانی به کاهش سطح استرس کند.
بنابراین با افراد خانواده‌ی خود صحبت کنید و آنها را از ترس خود با خبر نمایید.
به این ترتیب می‌توانید با ارائه راهکارهای بهداشتی و دلگرمی دادن به یکدیگر سطح استرس یکدیگر را کاهش دهید.

۴- کلام آخر درباره کرونا و استرس

رابطه‌ی بین استرس و بیماری، رابطه‌ای بسیار پیچیده است؛ با این وجود علم به ما ثابت کرده است که این ارتباط وجود دارد.
از آنجا که غدد درون ریز و سیستم ایمنی بدن در ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر قرار دارند، کوچکترین مزاحمت و اختلالی در کارکرد یکی از این دو می‌تواند به اختلال  در عملکرد دیگری منجر شود.
پس فراموش نکنید که استرس ناشی از تفکر به کرونا، می‌تواند بیش از هر عامل دیگری بدن شما را در معرض ابتلا به این ویروس قرار دهد.
چرا که بدن هوشمند ما در مواجهه با استرس و ناراحتی تمام سعی خود را به کار می‌برد تا از ما در برابر شرایط ناخوشایند محافظت کند.

درنتیجه‌ی این محافظت، هورمون کورتیزول (هورمون استرس) توسط غدد درون ریز ترشح می‌شوند تا بدن را برای مقابله با شرایط اضطراری پیش رو آماده سازند.
اما از آنجا که استرس و ترس ما از کرونا تا حدودی غیرواقعی است، استرس در ما انباشه خواهد شد و موجب ترشح مداوم هورمون کورتیزول در بدن می‌گردد.
مقدار بالای این هورمون در بدن منجر به کاهش سطح گلبول‌های سفید، لنفوسیت‌‌های T و کاهش کارآمدی سیستم التهاب و در نهایت سرکوب سیستم ایمنی شده و بدن شما را برای پذیرش ویروس‌هایی همچون کرونا آماده می‌سازد.
پس ترس را از خود دور کنید و به‌خاطر داشته باشید که شما می‌توانید با تمرکز بر تقویت سیستم ایمنی و رعایت نکات بهداشتی، خود و عزیزان‌تان را در مقابل ویروس کرونا ایمن کنید.